Jedyny taki szlak na świecie – relacja fotograficzna (26.05.2016) Piotr Brzezinski

Tekst za: http://podroze.onet.pl/gdzie-na-weekend/kanal-elblaski-historia-opis-otwarcie-w-2015-po-rewitalizacji/961hse

Kanał Elbląski ma 151 km i jest najdłuższym kanałem żeglownym w Polsce. Jest to jedyny szlak na świecie, po którym statki nie tylko płyną po wodzie, ale również jadą lądem na wózkach. W czerwcu zabytkowy kanał został oddany do użytku po kilku latach rewitalizacji.

Kanał Elbląski zbudowany w latach 1844-81 jest unikatowym w skali świata zabytkiem hydrotechniki, dzięki czynnemu systemowi pięciu zabytkowych pochylni z tzw. suchym grzbietem (statki i jachty, żeby pokonać różnicę poziomów, są umieszczane na wózkach i przeciągane po torowisku za pomocą stalowych lin, które porusza koło wodne).

Budowa kanału miała na celu skrócenie drogi transportu towarów (drewno, zboże i inne płody rolne) z Warmii i Mazur (Prus Wschodnich) do Bałtyku oraz Gdańska. Budowę kanału opracowano na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego. Jego trasa przechodzi przez sztuczne przekopy, groble oraz jeziora: Druzno, Piniewo, Sambród, Ruda Woda, Ilińsk, Drwęckie, Pauzeńskie, Szeląg, Dauby i Jeziorak. Całkowita długość kanału z odgałęzieniami (m.in. Kanał Iławski, Kanał Dobrzycki łączący Jeziorak z jeziorem Ewingi, rzeka Elbląg czy Kanał Jagielloński łączący rzekę Elbląg z Nogatem) wynosi 151,7 km.

Podstawowym problemem technicznym przy budowie było pokonanie 99,15 m różnicy wysokości między jeziorem Druzno a Buczyńcem. Wysokość tę zniwelowano poprzez wprowadzenie pochylni rozmieszczonych na długości ok. 10 km (Całuny, Jelenie, Oleśnica, Kąty, Buczyniec). Projektantem kanału był Georg Jacob Steenke.

Pierwszy rejs turystyczny kanałem miał miejsce w 1912 roku. Od 1927 roku rejsy pasażerskie odbywają się regularnie. Obecnie ze względu na swoje walory przyrodnicze i kulturowe teren został objęty ochroną prawną w formie Obszaru Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego, dlatego na niektórych odcinkach kanału można poruszać się tylko kajakiem. Kanał jest jedną z największych atrakcji województwa warmińsko-mazurskiego – z rejsów statkami turystycznymi korzystało w ubiegłych latach nawet 60 tys. pasażerów rocznie.

Z powodu kompleksowej rewitalizacji Kanał Elbląski był zamknięty dla wodniaków od jesieni 2012 r. (prace przy odmulaniu prowadzono już od sierpnia 2011 r.). W jej ramach pogłębiono dno i wzmocniono brzegi na odcinkach: Miłomłyn–Jezioro Drużno, Miłomłyn–Ostróda-Stare Jabłonki, Miłomłyn–Iława oraz między jeziorami Ruda Woda i Bartężek, przebudowano i zautomatyzowano śluzy w Ostródzie, Zielonej, Małej Rusi i Miłomłynie oraz pochylnie: Buczyniec, Kąty, Oleśnica, Jelenie i Całuny.

Kanał Elbląski jest wyjątkową atrakcją turystyczną Polski. Od tego roku zwiększył dodatkowo swoje walory za sprawą udostępnienia na jego trasie (w Jelonkach, Małdytach i Miłomłynie) ścieżek questingowych (tras, w których podąża się wg wskazówek, rozwiązuje zagadki, poszukuje skarbów i odkrywa niesamowite historie). Z questów przygotowanych przez Lokalną Grupę Działania „Łączy Nas Kanał Elbląski” dowiedzieć się można m.in. że powstanie kanału to według podań królewski kaprys.

Wg niektórych źródeł budowa Kanału Elbląskiego była droższa o ok. 10% od kosztu budowy wieży Eiffla w Paryżu (ok. 77 ton złota). Całkowita wartość projektu współczesnej rewitalizacji, współfinansowanego z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, jest szacowana na 115 mln zł.